PlukHof is groene plek van betekenis
19 okt 2020
…En dan ben je opeens winnaar van een prijsvraag. En heb je een lap grond van 2200 vierkante meter op Begraafplaats de Essenhof tot je beschikking. Marleen Oud (grafisch ontwerper) en Geerten Ten Bosch (vrije vormgever & illustrator (kinder)boeken) hadden dit niet verwacht; dat hun ‘Vrouwer Power of Bloemen voor Dochters van Dordrecht en de stad vol zaailingen’ zou winnen.
De prijsvraag: ‘ontwerp een blijvend eerbetoon (…)’ werd eind 2019 door ‘Platform Vrouwen Kunnen Alles’ in samenwerking met het Dordrechts Museum uitgeschreven. In februari hoorden Marleen en Geerten dat hun idee de prijsvraag had gewonnen. Tijdens de feestelijke Dochters-van-Dordrecht-bijeenkomst ter gelegenheid van Internationale Vrouwendag, presenteerde de vrouwen hun idee aan de genodigden in de sfeervolle Trinitatiskapel.
Dochters van Dordrecht
Marleen en Geerten kozen ervoor om de Dochters van Dordrecht, Dordtse vrouwen die belangrijk zijn of zijn geweest in de politiek, kunst, geneeskunde of maatschappij te eren in de vorm van bloemen. Maar liefst 116 vrouwen (kijk voor de volledige lijst op de website Dochters van Dordrecht) werden verbonden aan een bloem als een ‘levend’ eerbetoon aan hen. Op een zonnige dag tussen de net aangelegde bloembedden vertellen Geerten en Marleen over de PlukHof, de idee en de samenwerking met de Essenhof.
Betekenisvolle vrouwen
Hoe doe je dat een bloem verbinden aan een vrouw? ‘We hebben naar naam, beroep en maatschappelijke betekenis gekeken,’ vertelt Geerten, ‘soms zijn de bloemen met humor gekoppeld aan een vrouw. Bijvoorbeeld boekweit voor Nel Snouck Hurgronje. Zij was de eerste directrice van de eerste bibliotheek van Nederland. Deze vrouw heeft haar hele leven geweid aan boeken.’ ‘Een andere vrouw’, vult Marleen aan, ‘die van betekenis is geweest in de geneeskunst is, mejuffrouw dr. K.J. Hommes. Zij was de eerste vrouwelijke stadsapotheker van Dordrecht. Haar hebben we gekoppeld aan de keizerskaars. Dit is een plant met bijzondere medicinale eigenschappen. Dahlia’s vinden we passen bij vrouwen uit de politiek. Dahlia’s zijn er in enorm veel variaties en ze vallen op. Daarnaast is het ook een fantastische plukplant die meer bloemen geeft als je ze plukt.’ Vrouwen van betekenis in de kunst kregen veelal een papaver. Een bloem die bij voorkeur op omwoelde grond bloeit en waarvan de zaadbollen vol zitten met maanzaad. ‘Dat spreekt toch tot de verbeelding? En voor poppenspeelster Damiët een ‘poppy’ met de klinkende naam ‘poppy Pink Fizz’, wat wil je nog meer?’
Essenhof
De PlukHof ligt op de begraafplaats de Essenhof. Het winnende idee had nog geen locatie, de Essenhof had ruimte. Het was een lang gekoesterde wens van Mieke Verkuil (teamleider Essenhof) om een bloemenakker aan te leggen. Tijdens de prijsuitreiking kwamen de initiatiefneemsters en Mieke Verkuil met elkaar in contact. ‘En zo is het bij elkaar gekomen. Daarna zijn de ontwikkelingen heel snel gegaan’, vertelt Marleen. Bezoekers kunnen over een paar maanden een klein bosje bloemen plukken. De bloemen kunnen neergelegd worden bij een graf. En van dezelfde bloemen, als aandenken, kan er eentje mee naar huis. Daarnaast biedt de PlukHof bezoekers een plek in het groen waar het goed toeven is. Een pluktuin aanleggen op een plek waar nog mensen (anoniem, zonder grafzerk) begraven liggen, is een gevoelige kwestie, hebben we gemerkt. Zorgvuldig en respectvol handelen en flexibel omgaan met wat zich voordoet, is hier geboden. Hetzelfde geldt voor de afgedankte grafzerken. We willen niet compromitteren, een beetje bewuster maken wel. Dat vraagt om goede en heldere communicatie.
Prachtplek
Geerten en Marleen zijn heel gelukkig met de open en experimentele houding van de Essenhof. ‘Want dat is het wel; een experiment. Het idee ontstond intuïtief en was een nog niet uitgewerkt concept. Al doende en door deze specifieke plek is het inmiddels uitgegroeid tot een PlukHof. Een meerjarenproject, een groeiproces. Het is fantastisch dat de Essenhof dit begrijpt en dat ook zo ziet. Ontzettend fijn hoe zij op allerlei manieren met ons meedenken.’
Ecologisch
De zaden zijn biologisch gekweekt en de bloemen zijn aantrekkelijk voor verschillende insecten. ‘We willen een composthoop aanleggen en later ook nestkasten voor vogels ophangen.’ Een deel van de grond wordt ingezaaid met éénjarige bloemen en een ander deel met vaste planten. Er lopen marmeren paadjes doorheen, gelegd van oude grafzerken. Op de plukvelden mogen kleine bosjes geplukt, voor jezelf of bij het graf van een dierbare, elders op het terrein. Voor insecten leggen we voedselrijke bloemstroken aan. En alles zo ecologisch mogelijk. Zoeken naar duurzame oplossingen is hard nodig, ook voor dit relatief kleine stukje grond waar wij zorg voor dragen. Voor de komende zomer plaatsen we regentonnen bij de werkloods op Essenhof. Een volle ton wordt naar de PlukHof gebracht en gebruikt voor begieting, een experiment. Mocht dat niet werken, zoeken we naar betere oplossingen.
Samenwerking
Marleen en Geerten kennen elkaar al lang en hebben beiden hun atelier in Pictura. ‘Wat prettig is aan onze samenwerking, is dat we allebei vanuit beelden denken’, legt Geerten uit. ‘En als ik met Marleen samenwerk dan weet ik dat het mooi wordt.’ Marleen vult aan: ‘Geerten kijkt naar wat binnen het idee werkt en ik wat de beste vorm daarvoor is. En Geerten blijft maar met aanvullingen komen waardoor het steeds beter en completer wordt.’
En welke bloem zouden jullie aan elkaar verbinden? Marleen vindt Geerten een klimroos, ‘Een wilde uiteraard, die je heel lang niet ziet en dan ineens op een onverwachte plek opduikt, bijvoorbeeld boven in een boom en je dan totaal overweldigt.’ ‘Haha’, lacht Geerten, ‘en Marleen is voor mij een Fluitenkruid, zo’n feestelijke bloem. Ik ben altijd blij als de eerste weer verschijnen. Daarnaast is het een veelzijdige plant; je kunt van de stengel een fluitje maken, ze zijn eetbaar en lekker én geneeskrachtig!’
Nieuwsgierig geworden naar de PlukHof? Kijk dan eens op hun Facebook pagina